Zonsverduisteringen in de geschiedenis

Op 11 augustus 1999 was in Europa, voor het eerst in veertig jaar, een totale zonsverduistering te zien. Dat hebben we geweten ook, want de kranten raakten er niet over uitgeschreven. Verslaggevers werden naar alle delen van Europa uitgezonden om de eclips te verslaan, ter land, ter zee en in de lucht (tijdens speciale eclipsvluchten). Miljoenen eclipstoeristen reisden af naar de totaliteitszone — een woord uit 1995 — de circa honderd kilometer brede strook waar de zonsverduistering honderd procent was.

Al met al was de zonsverduistering hét zomernieuws van 1999, en het woord eclips — dat ‘verduistering van een hemellichaam’ betekent en dat in 16de eeuw door het Nederlands uit het Frans is overgenomen — surfde mee op de publiciteitsgolven. 

Oudste foto

https://picryl.com/media/photograph-of-the-solar-eclipse-of-may-26-1854-taken-at-west-point-da8cdc

Kuifje: https://nl.wikipedia.org/wiki/De_zonnetempel

Per toeval komen ze bij de verborgen Inca-tempel, waar ze door de indianen worden gevangengenomen. Het blijkt dat deze Inca’s inderdaad Zonnebloem gevangen houden; ze willen hem en de andere Europese geleerden straffen omdat zij de oude Inca-heiligdommen hadden opgegraven en meegenomen naar Europa. Onder de indianen is ook Chiquito. Als de Inca’s zien dat Kuifje een amulet bij zich draagt, maakt een van de anderen zich bekend als Huascar, de vreemdeling die Kuifje dit ding heeft gegeven. Inmiddels heeft Kuifje de amulet afgestaan aan Zorrino, waarmee die in ieder geval is gered maar wel voor de rest van zijn leven bij de indianen zal moeten blijven. Vervolgens wordt besloten dat Kuifje en Haddock niet meteen zullen sterven, maar binnen dertig dagen verbrand zullen worden in een openbare terechtstelling, samen met Zonnebloem. De dag en het tijdstip mogen ze zelf kiezen.

Kuifje vindt in hun gevangenis een oud krantenartikel dat een zonsverduistering aankondigt en hier maakt hij handig gebruik van om aan de terechtstelling te ontkomen. Op de dag van hun executie doet hij alsof hij de zonnegod kan commanderen. Angstig laten de Inca’s Kuifje, Haddock en Zonnebloem vrij. Ze geven hen diverse schatten mee en halen de geleerden uit hun trance. In ruil daarvoor moeten Kuifje en co. beloven dat ze de rest van de wereld nooit iets zullen vertellen over de verborgen Inca-beschaving.

Het verhaal is voor een deel uiterst realistisch uitgewerkt, tot in de details. Anderzijds bevat het enkele overduidelijk occulte elementen, met name de manier waarop de geleerden in België aan hun kwalen blijken te zijn gekomen en er uiteindelijk weer van worden genezen. De truc met de zonsverduistering heeft een historisch precedent: Christoffel Columbus bezwoer in 1504 op soortgelijke wijze een opstand van Jamaicanen dankzij een maansverduistering die op een astronomische kalender van de jaren 1475–1506 in een almanak van Abraham Zacuto was aangekondigd. Hergé realiseerde zich overigens zelf dat het niet heel realistisch is dat Inca’s met een zonsverduistering om de tuin zouden kunnen worden geleid, aangezien zij de bewegingen van de zon door en door kennen. Ze zouden Kuifjes truc dus in werkelijkheid meteen hebben doorzien.[2] De ontvoering door een condor van Bobbie doet denken aan een soortgelijke ontvoering van Robert Grant in De Kinderen van Kapitein Grant van Jules Verne.[3]

Historical eclipses are a very valuable resource for historians, in that they allow a few historical events to be dated precisely, from which other dates and ancient calendars may be deduced.[46] A solar eclipse of June 15, 763 BC mentioned in an Assyrian text is important for the chronology of the ancient Near East.[47] There have been other claims to date earlier eclipses. The Book of Joshua 10:13 describes the sun staying still for an entire day in the sky; a group of University of Cambridge scholars concluded this to be the annular solar eclipse that occurred on 30 October 1207 BC.[48] The Chinese king Zhong Kang supposedly beheaded two astronomers, Hsi and Ho, who failed to predict an eclipse 4,000 years ago.[49] Perhaps the earliest still-unproven claim is that of archaeologist Bruce Masse, who putatively links an eclipse that occurred on May 10, 2807 BC with a possible meteor impact in the Indian Ocean on the basis of several ancient flood myths that mention a total solar eclipse.[50]Records of the solar eclipses of 993 and 1004 as well as the lunar eclipses of 1001 and 1002 by Ibn Yunus of Cairo (c. 1005).

Eclipses have been interpreted as omens, or portents.[51] The ancient Greek historian Herodotus wrote that Thales of Miletus predicted an eclipse that occurred during a battle between the Medes and the Lydians. Both sides put down their weapons and declared peace as a result of the eclipse.[52] The exact eclipse involved remains uncertain, although the issue has been studied by hundreds of ancient and modern authorities. One likely candidate took place on May 28, 585 BC, probably near the Halys river in Asia Minor.[53] An eclipse recorded by Herodotus before Xerxes departed for his expedition against Greece,[54] which is traditionally dated to 480 BC, was matched by John Russell Hind to an annular eclipse of the Sun at Sardis on February 17, 478 BC.[55] Alternatively, a partial eclipse was visible from Persia on October 2, 480 BC.[56] Herodotus also reports a solar eclipse at Sparta during the Second Persian invasion of Greece.[57] The date of the eclipse (August 1, 477 BC) does not match exactly the conventional dates for the invasion accepted by historians.[58]

Chinese records of eclipses begin at around 720 BC.[59] The 4th century BC astronomer Shi Shen described the prediction of eclipses by using the relative positions of the Moon and Sun.[60]

Attempts have been made to establish the exact date of Good Friday by assuming that the darkness described at Jesus’s crucifixion was a solar eclipse. This research has not yielded conclusive results,[61][62] and Good Friday is recorded as being at Passover, which is held at the time of a full moon. Further, the darkness lasted from the sixth hour to the ninth, or three hours, which is much, much longer than the eight-minute upper limit for any solar eclipse’s totality. Contemporary chronicles wrote about an eclipse at the beginning of May 664 that coincided with the beginning of the plague of 664 in the British isles.[63] In the Western hemisphere, there are few reliable records of eclipses before AD 800, until the advent of Arab and monastic observations in the early medieval period.[59] The Cairo astronomer Ibn Yunus wrote that the calculation of eclipses was one of the many things that connect astronomy with the Islamic law, because it allowed knowing when a special prayer can be made.[64] The first recorded observation of the corona was made in Constantinople in AD 968.[56][59]

The first known telescopic observation of a total solar eclipse was made in France in 1706.[59] Nine years later, English astronomer Edmund Halley accurately predicted and observed the solar eclipse of May 3, 1715.[56][59] By the mid-19th century, scientific understanding of the Sun was improving through observations of the Sun’s corona during solar eclipses. The corona was identified as part of the Sun’s atmosphere in 1842, and the first photograph (or daguerreotype) of a total eclipse was taken of the solar eclipse of July 28, 1851.[56] Spectroscope observations were made of the solar eclipse of August 18, 1868, which helped to determine the chemical composition of the Sun.[56]Erhard Weigel, predicted course of moon shadow on 12 August 1654 (O.S. 2 August)Illustration from De magna eclipsi solari, quae continget anno 1764 published in Acta Eruditorum, 1762

John Fiske summed up myths about the solar eclipse like this in his 1872 book Myth and Myth-Makers,

the myth of Hercules and Cacus, the fundamental idea is the victory of the solar god over the robber who steals the light. Now whether the robber carries off the light in the evening when Indra has gone to sleep, or boldly rears his black form against the sky during the daytime, causing darkness to spread over the earth, would make little difference to the framers of the myth. To a chicken a solar eclipse is the same thing as nightfall, and he goes to roost accordingly. Why, then, should the primitive thinker have made a distinction between the darkening of the sky caused by black clouds and that caused by the rotation of the earth? He had no more conception of the scientific explanation of these phenomena than the chicken has of the scientific explanation of an eclipse. For him it was enough to know that the solar radiance was stolen, in the one case as in the other, and to suspect that the same demon was to blame for both robberies.[65]

https://www.renevanmaarsseveen.nl/wp-content/uploads/overig2/concept%20Totaal%20eclips%20boekje.pdf

https://www.renevanmaarsseveen.nl/wp-content/uploads/overig2/concept%20Totaal%20eclips%20boekje.pdf